Vijver vullen en opstarten

Na het aanleggen van de vijver breekt er een belangrijke fase aan: de opstartfase. Tijdens deze fase ga je de vijver vullen en opstarten. Hierbij moet in de nieuwe vijver een biologisch evenwicht gaan ontstaan. Hierbij spelen het water, de zuurstofplanten en de bacteriën in de vijver een grote rol. In dit artikel vijver vullen en opstarten bekijken we daarom, hoe dit in zijn werk gaat. Uitgangspunt is een nieuwe vijver, die op het punt staat voor het eerst gevuld te worden. We bespreken de opstartfase aan de hand van de volgende indeling:

Wat betekent biologisch evenwicht in een vijver?
Vijverwater;
Bacteriën in de vijver;
Beplanten vijver;
Vijvervissen.

Vijver opstarten — Opstartfase van de vijver: doel is helder water en groeiende waterplanten.

Wat is biologisch evenwicht in een vijver?

Wat betekent biologisch evenwicht? Simpel gezegd: een vijver die het goed doet. De waterplanten groeien, het water blijft helder en er zitten voldoende goede micro-organismen in de vijver. De groei van algen is in deze situatie minimaal. Dit is iets wat je als vijverliefhebber natuurlijk graag ziet! Om dit te bereiken, moet een aantal biologische processen in de vijver goed verlopen. De kwaliteit van het vijverwater, de aanwezigheid van de juiste waterplanten en bacteriën bepalen uiteindelijk of het biologisch evenwicht tot stand komt.

Vijver vullen en opstarten: vijverwater

De eerste stap is natuurlijk het vullen van de vijver met water. Maar let op: niet al het water is hetzelfde. We bekijken drie soorten water: regenwater, grondwater en leidingwater.

Regenwater
Regenwater is zeer zuiver water. Toch is het niet geschikt om een vijver mee te vullen. Groot nadeel is namelijk, dat regenwater geen kalkstoffen bevat. Het is uiterst zacht water. Waterplanten hebben, om te kunnen groeien, kalkstoffen nodig. In een vijver die gevuld is met regenwater zal daarom de plantengroei niet op gang komen.

Grondwater
Grondwater wordt opgepompt uit de bodem. Wanneer dit water voldoende hard is en volledig vrij is van nitraten en fosfaten, kun je het prima gebruiken als vijverwater. Heel vaak echter bevat ondiep grondwater, dat van minder dan 10 meter diepte komt, wel sporen van nitraat en fosfaat. Deze zijn afkomstig van (kunst)mest. Dit zal leiden tot groei van algen in de vijver. Wanneer je je vijver wilt vullen met grondwater, is het daarom slim om het vooraf te laten controleren. Het water moet voldoende hard zijn (GH-waarde van meer dan 7) en volledig vrij zijn van fosfaten en nitraat.

Leidingwater
Leidingwater is over het algemeen de beste keus om een nieuwe vijver mee te vullen. Dit water is gegarandeerd vrij van fosfaten en nitraten. Daarnaast bevat leidingwater vaak ook al wat kalkstoffen.

Kalkstoffen toevoegen

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, hebben waterplanten kalkstoffen nodig voor een gezonde groei. Kalkstoffen worden daarom ook wel voedingszouten genoemd. Om te zorgen dat je net gevulde vijver voldoende van deze voedingszouten bevat, kun je de waterhardheid ervan verhogen. Dit doe je, door je vijver te behandelen met een product als GH-Extra. Hiermee breng je direct extra voedingszouten aan in het water, waardoor de plantengroei een goede start heeft.

Gh-Extra: hardheid vijverwater verhogen — Met GH-Extra voeg je voedingszouten aan het vijverwater toe. Dit is belangrijk voor een goede groei van zuurstofplanten.

Bacteriën in de vijver

Bacteriën spelen een belangrijke rol in het biologisch evenwicht in de vijver. Zonder bacteriën kunnen de waterplanten namelijk niet groeien. Hoe dat precies zit, bekijken we hieronder.

Waterplanten en koolzuur (CO2)
Alle planten gebruiken voor hun groei koolzuur. Landplanten halen deze simpelweg uit de lucht. Waterplanten, en dan vooral de planten die volledig onder water groeien, kunnen dit natuurlijk niet. Zij moeten hun koolzuur uit het vijverwater halen. In water komt van nature maar weinig koolzuur voor. Wanneer waterplanten geen koolzuur meer kunnen opnemen, sterven ze af. Dit risico is het grootst bij de zogenaamde zuurstofplanten. Dit zijn namelijk de planten, die volledig onder water groeien.

Rol bacteriën
Bacteriën breken in de vijver kleine afvaldeeltjes af. Hierbij komt koolzuur (CO2) vrij, die de bacteriën aan het vijverwater afgeven. Op deze manier voorzien bacteriën het vijverwater dus van koolzuur. Zuurstofplanten gebruiken deze koolzuur voor hun groei. Hieruit blijkt dus, dat bacteriën onmisbaar zijn voor een vijver met een goede plantengroei!

Een vijver die net gevuld is met grondwater of leidingwater, is echter redelijk steriel. Er zitten nog veel te weinig bacteriën in om te zorgen voor voldoende koolzuur. Je kunt de groei van bacteriën echter op gang helpen met de volgende maatregelen:

Aanbrengen bodemsubstraat

Bacteriën in de vijver zitten maar beperkt ‘los’ in het water. Bacteriën hebben namelijk een ondergrond nodig om goed te groeien. Dit kan het vijverfolie zijn, of de plantmanden. Hoe meer ondergrond of oppervlakte beschikbaar is, des te beter zullen de bacteriën groeien. Bodemsubstraat bestaat uit poreuze lavasteentjes. Deze bieden een perfecte ondergrond voor bacteriën om op te groeien. Het is daarom verstandig, om op de vijverbodem een laagje bodemsubstraat van 1-2 centimeter aan te brengen. Hiermee zorg je op een simpele manier voor een goede behuizing voor de bacteriën.

Plaatsen biologisch filter bij de vijver

Een tweede mogelijkheid om de groei van bacteriën te stimuleren, is een biologisch filter. Zo’n filter is niets meer dan een bak waar het vijverwater door stroomt. Deze bak is gevuld met materialen, die ook weer oppervlakte bieden voor de groei van bacteriën. Op deze manier wordt het vijverwater dat door het filter stroomt, verrijkt met CO2. Nadeel van een filter is dat het een duurdere oplossing is dan bodemsubstraat. Bovendien heb je een vijverpomp nodig om het water naar de filterbak te leiden.

Biologisch filter vijver — Biologisch vijverfilter: vijverwater stroomt door de filterbak, die gevuld is met filtermateriaal. Hierop kunnen bacteriën groeien.

Enten van bacteriën

Bodemsubstraat en een biologisch filter vormen een geschikte behuizing voor de groei van bacteriën. De bacteriën zelf kun je aan de vijver toevoegen door een zogenaamde enting. Hierbij breng je de juiste bacteriestammen aan in de vijver. Deze groeien vervolgens uit tot een volledige bacteriekolonie, in het bodemsubstraat en/of het vijverfilter. Bacteriën voor de vijver zijn verkrijgbaar onder de naam Pond Biotics. Een bacterie-enting voer je uit bij het opstarten van je vijver, maar ook bij elke start van het vijverseizoen, in het voorjaar. In de winterperiode loopt de hoeveelheid bacteriën in de vijver namelijk flink terug.

Zorg dat je je nieuwe vijver zo inricht, dat er snel bacteriën gaan groeien. Zorg voor bodemsubstraat en eventueel een biologisch filter. Ent de vijver direct na het vullen met Pond Biotics.

Tijdelijk koolzuur (CO2) toevoegen aan de vijver

Na het enten van bacteriën duurt het nog een tijd voordat de vijver van genoeg koolzuur wordt voorzien. In deze periode kunnen de zuurstofplanten dus te maken krijgen met een tekort aan CO2. Je kunt deze periode overbruggen, door extra koolzuur aan de vijver toe te voegen. Hiervoor kun je een product gebruiken dat KH-Extra heet. Hiermee verhoog je de KH-waarde van het vijverwater. Een hoge KH-waarde betekent, dat er veel (gebonden) koolzuur in de vijver beschikbaar is. Op die manier is er dus toch voldoende CO2 aanwezig is voor de groei van de zuurstofplanten.

Beplanten vijver

Hierboven hebben we het al een aantal keer gehad over zuurstofplanten. We hebben gezien dat deze planten volledig onder water groeien en dat ze voor hun groei voedingszouten en koolzuur nodig hebben. Hard water en bacteriën zorgen hiervoor. Nu gaan we bekijken, wat precies de taak van de zuurstofplanten zelf is binnen het biologisch evenwicht. Zuurstofplanten staan namelijk niet alleen voor de sier in de vijver, maar zijn vooral belangrijk bij het helder houden ervan.

Zuurstofplanten en biologisch evenwicht

In elke vijver komen afvaldeeltjes terecht. Denk hierbij aan ingewaaid vuil, stuifmeel, afgestorven planten, vissenpoep enzovoorts. Bacteriën in de vijver breken dit afval af. Hierbij ontstaat koolzuur, maar het vijverwater wordt er ook voedselrijker door. Wanneer in de vijver geen zuurstofplanten zouden staan, zou dit voedselrijke vijverwater een uitstekende plaats worden voor de groei van algen. Algen maken het vijverwater groen en troebel.

Groeiende zuurstofplanten nemen voedingsstoffen op uit het vijverwater. Hierdoor wordt het water weer minder voedselrijk. Zo krijgen algen dus geen kans om te groeien, en blijft de vijver helder.

Daarnaast hebben zuurstofplanten nog een belangrijke functie: ze produceren zuurstof. Deze geven ze af aan het vijverwater waarin ze groeien. Deze zuurstof maakt het mogelijk dat er vissen in de vijver leven. Maar ook de bacteriën in de vijver hebben zuurstof nodig.

Zuurstofplanten en bacteriën: een kringloop

Bacteriën in de vijver produceren koolzuur. Hiervoor hebben ze zuurstof nodig. Zuurstofplanten in de vijver produceren zuurstof. Hiervoor hebben ze koolzuur nodig. Je ziet dus, dat bacteriën en zuurstofplanten elkaar in leven houden. Bijkomend effect hiervan is, dat het water door de groei van de zuurstofplanten niet te voedselrijk wordt. De groei van algen blijft achterwege en de vijver blijft helder. Dit alles vormt, kort samengevat, de kringloop die je probeert te bereiken door middel van biologisch evenwicht.

Plant je vijver direct na het vullen aan met voldoende zuurstofplanten. Als vuistregel kun je aanhouden, dat je per duizend liter water een mandje met 4-5 bosjes zuurstofplanten nodig hebt. Zet de jonge zuurstofplanten niet dieper dan 50 centimeter op een zonnige plek in de vijver.

Vijvervissen

Vissen maken een vijver levendig. Toch kun je in een nieuwe vijver beter niet direct vissen uitzetten. Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, moet in een nieuwe vijver een biologisch evenwicht tot stand komen. In deze opstartfase is een vijver erg gevoelig voor verstoringen. Vissen maken de kans op deze verstoringen nog groter. Het best kun je daarom wachten met het aanschaffen van vissen, totdat de zuurstofplanten duidelijk groeien en de vijver helder blijft. Deze periode duurt meestal zo’n zes weken.

Vijver vullen en opstarten: verder lezen

In dit artikel over vijver vullen en opstarten heb je in vogelvlucht kunnen lezen, hoe een biologisch evenwicht in je nieuwe vijver tot stand komt. De onderstaande artikelen gaan dieper op de verschillende onderdelen in: