Vijverwater en voedingszouten
In dit artikel in de categorie inrichting van de vijver bekijken we het vijverwater en voedingszouten. Voedingszouten zijn minerale stoffen die in het water zijn opgelost en de groei van vijverplanten mogelijk maken. Om duidelijk te maken hoe dit precies zit, kijken we in dit artikel naar de volgende onderdelen:
- Wat zijn voedingszouten?
- Belang voedingszouten voor zuurstofplanten;
- Meten waterwaarden GH en KH;
- Waterhardheid verhogen;
- pH-waarde vijverwater.
Wat zijn voedingszouten?
Vijverplanten, en dan met name de zuurstofplanten, kunnen alleen groeien in hard water. Hiermee bedoelen we water, waarin voldoende minerale stoffen zijn opgelost. Deze minerale stoffen helpen de zuurstofplanten goed te groeien. De belangrijkste van deze stoffen zijn calcium, magnesium, kalium, natrium en fosfor.
Deze mineralen komen van nature voor in hard water en worden ook wel voedingszouten genoemd. Het gaat hierbij weliswaar om kleine hoeveelheden, maar zuurstofplanten kunnen zonder deze stoffen niet groeien. Bij het inrichten van je vijver is het daarom van belang, te zorgen dat er voldoende voedingszouten in het vijverwater aanwezig zijn. De totale hoeveelheid voedingszouten in de vijver wordt weergegeven met de GH-waarde van het vijverwater.
Belang voedingszouten voor zuurstofplanten
Zuurstofplanten hebben dus voedingszouten nodig voor hun groei. Hoe zit dat precies? De in het water opgeloste mineralen spelen op twee manieren een rol:
Opname tijdens groei
Zuurstofplanten nemen de voedingszouten op uit het water bij hun groei. De voedingszouten gaan hierbij onderdeel uitmaken van het plantweefsel. Het gaat hierbij maar om zeer kleine hoeveelheden, maar deze zijn wel noodzakelijk voor de groei van de planten.
Hulpmiddel voor transport koolzuur (CO2)
Zuurstofplanten hebben voor hun groei, naast voedingszouten, ook koolzuur nodig. Zuiver koolzuur of CO2 is een gas. Het wordt geproduceerd door bacteriën in de vijver. Deze CO2-moleculen kunnen zich in het vijverwater echter binden aan minerale stoffen, zoals calcium en magnesium. Er ontstaat dan een zogenaamd koolzuurzout, ook wel karbonaat genoemd.
Zuurstofplanten kunnen dit koolzuurzout vervolgens gebruiken als CO2-bron. Koolzuurzout heeft ten opzichte van ‘los’ koolzuurgas bovendien een belangrijk voordeel: het in het vijverwater aanwezige gehalte koolzuurzout schommelt veel minder dan de hoeveelheid ongebonden koolzuurgas. Wanneer er dus veel koolzuurzouten aanwezig zijn in de vijver, is de kans op CO2-gebrek veel kleiner. De totale hoeveelheid koolzuurzouten in de vijver wordt weergegeven met de KH-waarde van het vijverwater.
Meten van de voedingszouten in vijverwater: GH- en KH-waarde
De totale hoeveelheid mineralen in het vijverwater wordt gemeten door de GH-waarde van het water vast te stellen. Met zo’n meting kun je in één oogopslag zien, of het water voldoende voedingszouten bevat. Met een druppeltestset bepaal je snel en nauwkeurig de GH-waarde van het vijverwater. Dit doe je, door een speciale testvloeistof in een watermonster van 5 milliliter te druppelen. Het aantal benodigde druppels totdat er een kleurverandering van het watermonster plaatsvindt, geeft de GH-waarde aan. Voor een goede plantengroei is een GH-waarde van tenminste zeven nodig.
De totale hoeveelheid koolzuurzouten, ofwel het gebonden koolzuur, bepaal je door de KH-waarde van het vijverwater op te meten. De KH-waarde bepaal je op dezelfde wijze als de GH-waarde. Je gebruikt ook hier een speciale testvloeistof en telt het aantal benodigde druppels totdat het watermonster verkleurt. Voor een goede groei van de zuurstofplanten is een KH-waarde van minimaal zeven nodig.
Het is verstandig om de GH- en KH-waarde van het vijverwater enkele keren per jaar te controleren. Zuurstofplanten verbruiken mineralen bij hun groei. Daarnaast maakt invallende regen het vijverwater zachter. De GH-waarde en KH-waarde lopen dus voortdurend terug. In de volgende paragraaf bekijken we, hoe je de GH- en KH-waarde van het vijverwater kunt verhogen.
Waterhardheid / voedingszouten verhogen
De GH-waarde en KH-waarde vormen samen de waterhardheid van het vijverwater. We hebben gezien dat de GH-waarde hierbij de totale hoeveelheid minerale stoffen weergeeft die in het vijverwater zijn opgelost. De KH-waarde laat zien, hoeveel gebonden koolzuurgas ofwel koolzuurzouten aanwezig zijn in het water.
De GH- en KH-waarde zijn echter geen onveranderlijke getallen. Er valt regelmatig regen in de vijver, waardoor het water steeds zachter wordt. Ook nemen zuurstofplanten mineralen uit het water op bij hun groei. De waterhardheid van de vijver zal daarom steeds teruglopen. Het is dan ook noodzakelijk, om deze enkele keren per jaar weer te verhogen. Door dit te doen, zorg je dat de plantengroei in de vijver goed blijft. Dit helpt vervolgens weer om het water helder te houden.
Er zijn twee soorten middelen beschikbaar om de waterhardheid te verhogen: langwerkende en kortwerkende. Hieronder leggen we het verschil uit en kijken we, wanneer je het best welk middel kunt gebruiken.
Langwerkende hardheidsverbeteraar
Een langwerkende hardheidsverbeteraar verhoogt de waterhardheid langzaam, maar zorgt wel dat deze voor een langere tijd op een voor de plantengroei goed niveau blijft. Het bekendste middel is Mineral Clay. Dit is een klei-achtig product dat bestaat uit een mengsel van minerale stoffen. Het lost na toediening langzaam op in het vijverwater. Het verhoogt hierbij geleidelijk zowel de GH-waarde als de KH-waarde van het vijverwater.
Kortwerkende hardheidsverbeteraars
Kortwerkende hardheidsverbeteraars verhogen de waterhardheid direct. De werking houdt echter minder lang aan. Bij kortwerkende hardheidsverbeteraars gebruik je een apart product voor de GH-waarde en een apart product voor de KH-waarde. GH-Extra en KH-Extra zijn voorbeelden van kortwerkende hardheidsverbeteraars.
Wanneer welk middel gebruiken?
Een langwerkende hardheidsverbeteraar kun je preventief gebruiken om te zorgen dat de waterhardheid op peil blijft. Je gebruikt het middel dan zowel in het voor- als in het najaar. Zo zorg je, dat de vijver het hele jaar door een voldoende hoger waterhardheid heeft.
Een kortwerkende hardheidsverbeteraar kun je gebruiken in situaties waarin de hardheid zo snel mogelijk verhoogd moet worden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij:
- Een nieuwe vijver;
- Het uitlopen van de waterplanten in het vroege voorjaar;
- Het plaatsen van nieuwe zuurstofplanten in de vijver;
- Teruglopende groei van zuurstofplanten;
- Een GH- of KH-waarde die na meting fors te laag is.
pH-waarde vijverwater
De pH-waarde geeft aan, hoe zuur of basisch een vloeistof is. Voor je vijver kun je de pH-waarde gebruiken om te bepalen, wat de hoeveelheid vrij koolzuurgas in het vijverwater is. Dit is dus koolzuur (CO2), dat niet vastzit aan een minerale stof. Samen met de KH-waarde geeft de pH-waarde een goede indicatie of er in totaal voldoende koolzuur beschikbaar is voor de groei van de zuurstofplanten. De pH-waarde moet tussen de 7 en 8,5 zijn. In tegenstelling tot de GH-waarde en KH-waarde heeft het geen zin de pH-waarde met een apart middel te verhogen of te verlagen. Hiermee voeg je immers geen extra koolzuur aan de vijver toe. De werkzame stof in middelen die de pH-waarde beïnvloeden is namelijk meestal citroenzuur of wijnsteenzuur.
Vijverwater en voedingszouten: verder lezen
Vijverwater en voedingszouten vormen een belangrijk onderdeel van de inrichting van de vijver. Bekijk de andere artikelen over vijverinrichting via deze links:
Lees ook onze andere artikelen in het onderdeel vijverinrichting:
- Vijvervissen
- Bacteriën
- Vijverplanten
- Pomp en filters
- Biologische inrichting
- Waterwaarden van de vijver