Onderhoud vijver in het najaar
Het najaar is een overgangsseizoen. Dit geldt ook voor de vijver. Aan het begin van de herfst kan het nog zomers warm zijn en verlopen de biologische processen in de vijver nog op volle snelheid. Eind november komt de vijver echter in winterrust. Het juiste onderhoud aan de vijver in het najaar is erg belangrijk. Wanneer je het niet goed uitvoert, levert dit allerlei problemen op in het volgende groeiseizoen. In dit artikel bekijken we daarom, hoe je je vijver in het najaar het juiste onderhoud geeft.
Onderhoud vijver najaar: september
Zeker de eerste helft van september kan nog zomers verlopen. Toch ontstaan nu de eerste veranderingen. Het vijverwater koelt geleidelijk af, de hoeveelheid zonneschijn neemt af en daardoor wordt de plantengroei langzaam maar zeker minder.
Vijverplanten
Blijf de zuurstofplanten in september regelmatig snoeien. Zorg dat deze op het eind van de maand tot vijftien centimeter onder de waterspiegel zijn teruggesnoeid. Bij de moerasplanten kun je uitgebloeide plantdelen verwijderen. Bij de waterlelie zie je in september dat meer bladeren geel worden en beginnen af te sterven. Knip deze af, zodat er zo weinig mogelijk organisch afval in de vijver achterblijft. Voor het wegknippen van leliebladeren is een vijverschaar prima geschikt. Dit is een schaar op een lange stok, waardoor je ook makkelijk plantdelen kunt bereiken die buiten armlengte groeien.
Vijverwater
Het belangrijkste onderhoud aan de vijver in het najaar is het zorgen voor een goede waterhardheid. Tijdens de herfst- en wintermaanden valt er veel neerslag in de vijver. De waterhardheid (GH- en KH-waarde) loopt hierdoor flink terug. Wanneer je de vijver zonder ophoging van de waterhardheid de winterperiode laat ingaan, is de kans groot dat het volgend voorjaar de zuurstofplanten niet goed zullen uitlopen. De hoeveelheid voedingszouten in het vijverwater is dan namelijk te laag geworden voor hun groei. Behandel je vijver in het najaar daarom altijd met een langwerkende hardheidsverbeteraar. Hiermee zorg je er voor, dat de waterhardheid tijdens de winterperiode niet te ver wegzakt. De zuurstofplanten kunnen dan in het voorjaar weer vlot uitschieten. Een goede waterhardheid in de winterperiode vormt zo de basis voor een mooie, gezonde vijver in het volgend voorjaar.
Vissen
De vissen kun je in september gewoon blijven voeren. Naarmate de koude maanden naderen, kun je kiezen om een eiwitrijker voer aan te bieden. Zo gaan de vissen gezond de winterperiode in. Heel geschikt zijn bijvoorbeeld gedroogde watervlooien.
Pomp en filter
Wanneer de vijver voorzien is van een pomp en filter, kun je deze gewoon aan laten staan in september. Pas als de watertemperatuur daalt tot ongeveer acht graden, moet je deze uitschakelen. Dit is meestal eind oktober, begin november. Controleer tot die tijd af en toe, dat de pomp en het biologisch filter niet verstopt raken.
Draadalgen tegengaan
Draadalgen groeien in het najaar langer door dan de zuurstofplanten. Hierdoor gaat een vijver vaak met flink wat draadalg de winterperiode in. Omdat de algen in het voorjaar ook weer eerder beginnen te groeien, kun je dan gemakkelijk een draadalgenplaag in de vijver krijgen. Behandel de vijver daarom in het najaar altijd nog een keer tegen draadalgen. Gebruik hiervoor bij voorkeur een product op basis van een fosfaatbinder. Dit pakt de achterliggende oorzaak van de algengroei aan en werkt relatief lang, waardoor het geschikt is voor gebruik in het najaar.
Zweefalgen (groen water) tegengaan
Omdat in september de watertemperatuur geleidelijk daalt, wordt de vijver minder gevoelig voor groen water door zweefalgen. Wanneer je vijver hier toch nog last van heeft in het najaar, is het verstandig om nog een keer behandeling met een middel tegen groen water uit te voeren. Wanneer je dit niet doet, zal de zweefalg in het volgend voorjaar namelijk vrijwel zeker terugkomen. Zweefalg is niet zichtbaar bij watertemperaturen onder de acht graden (de eencellige algen verliezen dan hun chlorofyl), maar kan wel overwinteren.
Onderhoud vijver najaar: oktober
Oktober is meestal de maand waarin de herfst zich voor de eerste keer echt laat zien: lagere temperaturen, wind, regen en vallende bladeren. Vooral deze vallende bladeren staan centraal bij het onderhoud van de vijver in oktober. Het is namelijk erg belangrijk, deze uit de vijver te houden.
Bladeren uit de vijver houden
Ingewaaide herfstbladeren vormen organisch afval in de vijver. Na verloop van tijd vormen de vergane bladeren een dikke modderlaag op de vijverbodem. Zo’n modderlaag maakt het water enorm voedselrijk en is daardoor op termijn bijna een garantie voor problemen zoals draadalg, zweefalgen en slechte plantengroei. Het is daarom belangrijk om te zorgen, dat er zo weinig mogelijk herfstbladeren in de vijver terechtkomen. Dit gaat het makkelijkst door begin oktober een fijnmazig net over de vijver te spannen. Zo houd je eenvoudig en zonder veel inspanning de vijver vrij van bladinval. De bladeren die op het net vallen verwijder je na de herfst met net en al.
Vijverplanten
De groei van de vijverplanten komt in oktober tot stilstand. Wanneer je in september de zuurstofplanten voldoende hebt teruggesnoeid, heb je daar nu geen omkijken meer naar. Je kunt de resterende bladeren van de waterlelie verwijderen en de moerasplanten naar wens snoeien. Dit laatste kun je ook uitstellen tot het vroege voorjaar. Planten die je eerder in het jaar wat hoger in de vijver hebt gezet voor extra zon en warmte, kun je nu het best wat dieper zetten om vorstschade in de winter te voorkomen.
Vijverwater
Meet de GH-waarde en KH-waarde van het vijverwater nog een keer op en verhoog zo nodig de waterhardheid. Gebruik hiervoor in het najaar altijd een langwerkende hardheidsverbeteraar, zoals uitgelegd bij de maand september.
Vijvervissen
Bouw het voeren van de vissen in de maand oktober geleidelijk af. Door de lagere watertemperatuur daalt de stofwisseling van de koudbloedige vissen. Hierdoor hebben ze minder behoefte aan voedsel.
Pomp en filter
Pomp en filter kunnen in oktober nog aan blijven staan. Eind oktober, begin november kun je deze uitschakelen. We bespreken dit onder de paragraaf over onderhoud in november.
Algen bestrijden
Als je de vijver in september nog niet tegen algen hebt behandeld, kun je dit in oktober (of zelfs november) ook nog doen.
Onderhoud in november
In november komt de vijver in rust. De biologische processen en de plantengroei komen stil te liggen. Het best kun je de vijver vanaf november daarom ook zo veel mogelijk met rust laten. We bespreken hieronder, hoe je pomp en filter kunt uitschakelen en welk onderhoud je daarbij meteen kunt uitvoeren.
Pomp en filter uitschakelen
Wanneer de watertemperatuur lager wordt dan acht graden, kun je de pomp en het filter uitschakelen. De plantengroei ligt vanaf dit moment namelijk vrijwel stil. Wanneer de vijver in de winterperiode verder afkoelt, ontstaat onder in de vijver een waterlaag van vier graden Celsius. Bij deze temperatuur heeft water de hoogste dichtheid, waardoor het vanzelf naar beneden zakt. Deze waterlaag stelt vissen en planten in staat, om ook een strenge winter zonder problemen door te komen. Als je de pomp in de wintermaanden zou laten aanstaan, vermeng je deze waterlaag continu met kouder water. Dit kan bij strenge vorst dodelijk zijn voor de vissen, planten en amfibieën die in de vijver overwinteren. Zet daarom de pomp in de wintermaanden altijd uit, tenzij je een vijververwarming hebt die het water op minstens vier graden kan houden.
Maak het biologisch filter leeg en spoel de filtermaterialen uit. Wanneer er water in de filterbak achterblijft, kan dit bij bevriezing uitzetten en de bak laten scheuren.
Maak de pomp na het uitschakelen schoon, maar zet deze vervolgens gewoon terug in de vijver. De pomp kan zo prima overwinteren. Zorg dat er in de slang van de pomp naar het filter geen water meer zit, ook om vorstschade te voorkomen.
Ook het UV-filter schakel je uit. Maak het filter schoon en verwijder daarbij ook eventuele aanslag op de glazen buis. Zorg dat er geen water in de kunststof behuizing achterblijft. Laat het filter op een droge plek overwinteren.
Invallend blad
Ook in november vallen er meestal nog flink wat bladeren. Laat het vijvernet daarom op de vijver zitten. Omdat zo’n net ook goed helpt tegen reigervraat, kun je overwegen om het de hele winter op de vijver te laten. Probeer dan wel een keer de bladeren eraf te vegen of te blazen.
Vissen
Nadat je de pomp en filter hebt uitgeschakeld, hoef je de vissen niet meer te voeren. Vissen houden geen winterslaap, maar hun stofwisseling staat in de wintermaanden wel op een laag pitje.
Waterhardheid en algen bestrijden
Wanneer je de waterhardheid nog niet in september of oktober al verhoogd hebt, kun je dit nu nog doen. Dit geldt ook voor het bestrijden van algen.
Verder lezen
Lees naast dit artikel over het onderhoud van je vijver in het najaar ook de andere artikelen over onderhoud van de vijver:
- Onderhoud vijver in de najaar in één oogopslag
- Onderhoud vijverplanten
- Onderhoudskalender
- Biologisch onderhoud vijver
- Onderhoud zwemvijver
- Waterwaarden nader bekeken