Pomp en filter

Veel vijvers zijn voorzien van een pomp en filter. Hierdoor ontstaat al snel het beeld, dat een vijver niet zonder deze uitrusting kan. In dit artikel bekijken we de werking van een pomp en filter bij de vijver en bespreken we ook, of deze wel of niet noodzakelijk zijn.

Vijverpompen

Doel vijverpomp

Het doel van een vijverpomp is altijd het verplaatsen van vijverwater. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan om het van water voorzien van een waterval, een fonteintje of het pompen van water naar een biologisch filter. Maar een vijverpomp kun je ook gebruiken om eenvoudig wat watercirculatie te creëren in de vijver.

Werking vijverpomp

In een vijverpomp zit een draaiende rotor, die het vijverwater aanzuigt. Vervolgens wordt het water door een slang of buis naar de gewenste plek gevoerd. De meeste pompen hebben netstroom nodig, hoewel er ook kleine modellen bestaan die op zonne-energie werken.

Soorten vijverpompen

Capaciteit en opvoerhoogte
De capaciteit van een vijverpomp geeft aan, hoeveel water per uur de pomp kan rondpompen. Dit staat meestal vermeld in duizenden liters per uur. Bij het uitkiezen van een pomp moet je er echter rekening mee houden, dat een deel van de capaciteit verloren gaat door weerstand van het water in de slangen. Dit geldt vooral als het water omhoog gepompt moet worden. Bij een vijverpomp staat daarom altijd de maximale opvoerhoogte vermeld in de specificaties. Dit is het maximale hoogteverschil, dat je met de pomp kunt overbruggen.

Natte en droge opstelling vijverpomp
Meestal staat een vijverpomp onder water in de vijver. Dit noem je een natte opstelling. Er zijn echter ook pompen, die buiten de vijver staan. Dit heet een droge opstelling. De pomp zuigt hierbij het water uit de vijver met een aparte aanvoerslang. Het voordeel van een droge opstelling is, dat je makkelijker bij de pomp kunt voor onderhoud. Het nadeel is, dat een pomp in droge opstelling gevoeliger is voor storing in de aanvoer van het water. Door de pomp in een put of kuil naast de vijver, maar onder de hoogte van de waterspiegel te plaatsen, beperk je de kans op storing.

Onderhoud vijverpomp

Een vijverpomp heeft maar weinig onderhoud nodig. Dit blijft meestal beperkt tot het enkele keren per jaar schoonmaken van de pomp, zodat deze goed water kan blijven aanzuigen. Wanneer een pomp vaak verstopt raakt, kan het helpen om deze op een verhoging op de vijverbodem te zetten. Dit kunnen bijvoorbeeld enkele bakstenen of stoepstenen zijn.

Noodzaak vijverpomp

Maar is een vijverpomp ook echt noodzakelijk? Het antwoord is nee. Je kunt een vijver prima helder en gezond houden zonder vijverpomp. Maar watercirculatie draagt wel bij aan het bereiken van een goed biologisch evenwicht. Water dat circuleert, kan makkelijker ‘ademen’ en op die manier gasvormige afvalstoffen kwijtraken. Ook zorgt watercirculatie met bijvoorbeeld een fonteintje er voor, dat het vijverwater zuurstof uit de lucht opneemt. Een vijverpomp is, kortom, niet noodzakelijk maar wel nuttig.

Biologisch filter vijver

Doel en werking biologisch filter vijver

Het doel van een biologisch vijverfilter is het stimuleren van de groei van micro-organismen. Een biologisch filter bevat poreus filtermateriaal, waar het vijverwater door stroomt. Hierbij blijven kleine afvaldeeltjes haken in het filtermateriaal. Bacteriën breken dit afval vervolgens af, en geven hierbij koolzuur (CO2) af aan het vijverwater. Dit koolzuur is weer noodzakelijk voor de groei van de zuurstofplanten. Een biologisch filter huisvest dus een bacteriekolonie en ondersteunt op deze manier de plantengroei en het biologisch evenwicht in de vijver.

Een biologisch filter staat naast de vijver. Met een pomp wordt water uit de vijver door het filter gevoerd. Nadat het door het filter is gestroomd, stroomt het water weer terug de vijver in. Wanneer je kiest voor een biologisch filter bij je vijver, heb je dus ook een pomp nodig.

Soorten biologische filters

Biologische filters verschillen vooral in omvang van elkaar. De meest simpele uitvoering bestaat uit een enkele bak met poreus filtermateriaal, zoals lavasteentjes of schuimrubber. Dit noem je een eenkamerfilter. Er zijn ook grotere modellen met meerdere kamers. Elke kamer bevat dan ander filtermateriaal, dat van grof naar fijn verloopt. Soms zijn biologische filters voorzien van een UV-filter.

Gebruik en onderhoud biologisch filter

Een biologisch filter gebruik je alleen tijdens het groeiseizoen (maart tot en met oktober). Buiten deze periode ligt de groei van de zuurstofplanten in de vijver stil. Een biologisch filter heeft dan geen functie. Het gebruik en onderhoud van een biologisch filter tijdens het groeiseizoen verloopt als volgt:

Maart: opstarten van het biologisch filter
Aan het begin van het groeiseizoen start je het biologisch filter op. Hiervoor schakel je ook de pomp in de vijver in. Om te zorgen dat in het biologisch filter snel voldoende bacteriën groeien, ent je het filter met een bacteriestarter. Zo’n bacteriestarter bevat precies de juiste bacterieculturen voor een biologisch filter.

Tijdens groeiseizoen
Controleer regelmatig, dat het biologisch filter niet verstopt raakt. Wanneer dit gebeurt, kan het aangevoerde vijverwater er namelijk niet meer doorheen stromen. Het filter kan dan overlopen. Wanneer een filter verstopt dreigt te raken, moet je daarom de filtermaterialen reinigen. Probeer dit dan zo te doen, dat een deel van de bacteriën in het filter aanwezig blijft. Verwijder dus niet ál het vuil en modder uit het filter.

Eind van het groeiseizoen
Aan het eind van het groeiseizoen (oktober) maak je het filter schoon en leeg. Ook de vijverpomp schakel je nu uit. In de winterperiode heeft een biologisch filter geen nut. Bovendien kan het stukvriezen, als er water in achter zou blijven.

Noodzaak biologisch filter

Net als een vijverpomp is een biologisch filter niet perse noodzakelijk voor een heldere vijver. Een biologisch filter helpt echter wel goed om biologisch evenwicht in je vijver te krijgen en te houden. Zuurstofplanten groeien over het algemeen (veel) beter in een vijver met een biologisch filter.

Biologisch filter vijver — Voorbeeld van een driekamerfilter. Het vijverwater passeert hierbij drie verschillende soorten filtermateriaal. In het filter op de afbeelding is ook ruimte voor een UV-lamp.

UV-filter vijver

Doel en werking UV-filter

Doel van een UV-filter is het helder houden van het vijverwater, door zweefalgen te doden met UV-licht. Zweefalgen maken het vijverwater groen en troebel. Een UV-filter gaat dit dus tegen. Een UV-filter bestaat uit een kunststof koker, waarin een speciale UV-lamp brandt. Deze lamp zit in een glazen buis. Het vijverwater wordt met een pomp door de kunststof koker gevoerd en daarbij beschenen door de UV-lamp. Door de UV-straling sterven de zweefalgen vervolgens af. Op deze manier draagt een UV-filter bij aan een heldere vijver. Nadeel van een UV-filter is, dat ook bacteriën in het vijverwater afsterven door de UV-straling. Dit kan enigszins ten koste gaan van de plantengroei.

Een UV-filter staat of ligt altijd buiten de vijver. De filters zijn namelijk alleen spatwaterdicht en mogen dus niet ondergedompeld worden in de vijver. Voor een UV-filter heb je verder altijd netstroom nodig.

Soorten UV-filters

Alle UV-filters zijn gebaseerd op het hierboven beschreven principe. De filters verschillen vooral in wattage van de gebruikte lamp. Hoe groter de vijver, des te meer wattage er benodigd is. De wattages lopen uiteen van vijf tot meer dan honderd watt. Een vuistregel is, dat je voor elke 1.000 liter vijverwater twee watt UV-vermogen nodig hebt.

Gebruik en onderhoud van een UV-filter

Net als een biologisch filter gebruik je een UV-filter alleen tijdens het groeiseizoen. Buiten deze periode ligt de groei van zweefalgen namelijk stil. Het gebruik en onderhoud van een UV-filter tijdens het groeiseizoen verloopt als volgt:

Maart: opstarten van het UV-filter
Vanaf maart heeft het zin om een UV-filter te gebruiken. De groei van zweefalgen komt dan namelijk weer op gang. Het is verstandig, om elk jaar een nieuwe UV-lamp te plaatsen in het filter. De hoeveelheid UV-straling die een lamp kan leveren, neemt na deze periode namelijk geleidelijk af. Eventueel kun je er voor kiezen, om het UV-filter met behulp van een tijdschakelaar slechts een deel van de dag te laten branden.

Tijdens groeiseizoen
Controleer tijdens het groeiseizoen af en toe, of de lamp nog brandt. Soms kan een lamp doorbranden.

Eind van het groeiseizoen
Op het eind van het groeiseizoen komt de groei van zweefalgen stil te liggen. Je kunt het UV-filter daarom uitschakelen vanaf oktober of bij een watertemperatuur onder de tien graden. Dit is meteen een goed moment om de lamp schoon te maken en eventuele aanslag van de glazen buis te verwijderen. Je kunt dan volgend voorjaar weer vlot starten met een schoon filter.

Noodzaak UV-filter

Lang niet alle vijvers hebben een UV-filter nodig om helder te blijven. Pas als blijkt, dat je vijver heel vaak groen wordt en niet goed reageert op een behandeling met een anti-zweefalgmiddel, kun je plaatsing van een UV-filter overwegen. Wanneer je start met een vijver en deze op de juiste wijze inricht, kan een UV-filter prima achterwege blijven. Bij koivijvers of zwemvijvers met relatief weinig zuurstofplanten wordt meestal wel een UV-filter gebruikt.

UV-filter vijver. In de kunststof buis zit een speciale UV-lamp, beschermd door een glazen buis. Vijverwater stroomt door het filter, waarbij de UV-straling zweefalgen doodt.

Pomp en filter: verder lezen

In dit artikel over pomp en filter hebben we gekeken naar de nut en noodzaak hiervan. Lees ook de andere artikelen over het inrichten van je vijver: